کد مطلب:34404 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:31

گنجینه پرسمان » اعتقادات

از ديدگاه امام علي در نهج البلاغه، وحدت خداوند چگونه توصيف شده است؟

در نهج البلاغه مكرر در اين باره بحث شده است كه وحدت ذات حق وحدت عددي نيست و او با يكي بودن عددي توصيف نمي شود و تحت عدد در آمدن ذات حق ملازم است با محدوديت او «اَلْاَحَدُ لا بتَاْويل عَدَد» (نهجالبلاغه، خطبه 152) ا[و يك است ولي نه يك عددي.]
«لا يُشْمَلُ بحَدٍّ وَلايُحْسَبُ بِعَدٍّ» (نهجالبلاغه، خطبة 228) [هيچ حد و اندازه اي او را در بر نمي گيرد و با شمارش به حساب نمي آيد.]
«مَنْ اَشارَ اِلَيْهِ فَقَدْ حَدَّهُ وَمَنْ حَدَّهُ فَقَدْ عَدَّهُ» (نهجالبلاغه، خطبة 1) [هركس بدو اشاره كند او را محدود ساخته است و هركس او را محدود سازد او را تحت شمارش درآورده است.]
«مَنْ وَصَفَهُ فَقَدْ حَدَّهُ وَمَنْ حَدَّهُ فّقَدْ عَدَّهُ وَمَنْ عَدَّه ُفَقَدْ اَبْطَلَ اَزَلَهُ» (نهجالبلاغه، خطبة 152) [هركس او را با صفتي ( زائد برذات) توصيف كند او را محدود ساخته است و هركس او را محدودسازد او را شماره كرده است و هركه او را شماره كند ازليت وتقدم او را بر همه چيز از بين برده است.]
«كُلُّ مُسَمّيً بالْوَحْدَةِ غَيْرُهُ قَليلٌ» (نهجالبلاغه، خطبة 64) [هرچيزي كه با وحدت نامبرده شود كم است، جز او كه با اينكه واحداست به كمي و قلّت موصوف نمي شود.]
چقدر زيبا و عميق و پر معني است اين جمله! اين جمله مي​گويد هرچه جزء ذات حق اگر واحد است كم هم هست؛ يعني چيزي است كه فرض فرد ديگر مثل او ممكن است، پس خود او وجود محدودي است و با اضافه شدن فرد ديگر بيشتر مي شود. و اما ذات حق با اين كه واحداست به كمي وقلّت موصوف نمي شود؛ زيرا وحدت او همان عظمت وشدت ولانهايي وجود و عدم تصور ثاني و مثل و مانند براي اوست.
اين مسئله كه وحدت حق وحدت عددي نيست، از انديشه هاي بكر و بسيارعالي اسلامي است؛ درهيچ مكتب فكري ديگر سابقه ندارد. خود فلاسفه اسلامي تدريجاً بر اثر تدبر در متون اصيل اسلامي بالخصوص كلمات علي(ع) به عمق اين انديشه پي بردندوآن را رسماً در فلسفه الهي وارد كردند. دركلمات قدماي حكماي اسلامي، از قبيل فارابي و بوعلي، اثري ازاين انديشة لطيف ديده نمي شود. حكماي متاخر كه اين انديشه را وارد فلسفة خود كرده اند، نام اين نوع وحدت را« وحدت حقة حقيقيه» اصطلاح كردند.

---

مجموعه آثار شهيد مطهري ج14 ـ سيري در نهج البلاغه صفحه: 398
شهيد مطهري